Synchronizatory w skrzyniach biegów mogą ulec awarii poprzez zużycie stożków cierne, uszkodzenie uzębienia pierścieni, deformację wskutek przegrzania czy korozję. Typowe objawy to trudności w zmianie biegów, trzaski w czasie przełączania, wypadanie biegów oraz wibracje.
Problemy te wywołane są najczęściej jazdą na niskiej jakości oleju, zbyt agresywną eksploatacją, przeciążaniem skrzyni oraz naturalnym zużyciem. Objawy usterek nasilają się najczęściej przy rozgrzanej skrzyni. Koszty naprawy zależą od modelu skrzyni i konieczności wymiany dodatkowych elementów.
Synchronizatory w skrzyni biegów stanowią ważny element odpowiadający za płynną zmianę przełożeń. Ich sprawność bezpośrednio wpływa na komfort jazdy i żywotność całej przekładni. Zużycie pierścieni synchronizatora objawia się charakterystycznym trzaskiem w czasie zmiany biegów oraz trudnościami w ich włączaniu. W nowoczesnych pojazdach najczęściej stosowane są synchronizatory z pierścieniami wykonanymi ze specjalnych stopów mosiądzu lub brązu (ze względu na ich właściwości tribologiczne). Proces degradacji tych elementów jest naturalny i postępuje wraz z przebiegiem pojazdu, jednak niewłaściwa eksploatacja może przyspieszyć ich zużycie. Kierowcy często bagatelizują pierwsze symptomy uszkodzenia synchronizatorów, co w konsekwencji prowadzi do poważniejszych awarii. Podczas normalnej eksploatacji zużycie pierścieni następuje równomiernie – jednak gwałtowna zmiana biegów, „wrzucanie” przełożeń bez użycia sprzęgła czy zmiana biegu przy zbyt wysokich obrotach drastycznie skraca ich żywotność.
Diagnostyka i objawy zużycia synchronizatorów
Podstawowe oznaki wskazujące na problemy z synchronizatorami to:
- Charakterystyczne zgrzytanie w czasie zmiany biegów
- Opór wyczuwalny na drążku zmiany biegów
- Trudności z włączeniem konkretnego przełożenia
- Samoczynne „wyskakiwanie” biegów
- Metaliczne stuki w czasie zmiany przełożeń
- Zwiększony luz na drążku zmiany biegów
Problemy eksploatacyjne i zapobieganie awariom
Podczas codziennej eksploatacji sprawdźmy technikę zmiany biegów – zbyt szybkie lub agresywne operowanie drążkiem mocno przyspiesza zużycie pierścieni. „Wrzucanie” biegu bez dobrego zsynchornizowania obrotów może doprowadzić do natychmiastowego uszkodzenia pierścieni lub innych elementów skrzyni”. Temperatura oleju przekładniowego także ma ważny wpływ na pracę synchronizatorów – zimny olej nie zapewnia dobrego smarowania, dlatego należy unikać dynamicznej jazdy zaraz po uruchomieniu silnika. Wymiana oleju przekładniowego zgodnie z zaleceniami producenta (zazwyczaj co 60-80 tysięcy kilometrów) może mocno wydłużyć żywotność synchronizatorów. Powinniśmy pamiętać o stosowaniu odpowiedniej jakości oleju – tanie zamienniki mogą nie dać nam właściwej ochrony. Po zauważeniu pierwszych objawów zużycia synchronizatorów należy niezwłocznie udać się do specjalisty. Jak rozpoznać, że problem rzeczywiście dotyczy synchronizatorów? Doświadczony mechanik przeprowadzi szczegółową diagnostykę, sprawdzając m.in. poziom i jakość oleju przekładniowego oraz wykonując próbną jazdę. Koszt naprawy synchronizatorów może być spory (szczególnie w przypadku skrzyń z podwójnym sprzęgłem), jednak zignorowanie problemu doprowadzi do jeszcze poważniejszych uszkodzeń – włącznie z koniecznością wymiany całej skrzyni biegów.
Podstępny złodziej momentu obrotowego – synchronizatory skrzyni biegów
Pierścienie synchronizatorów ulegają naturalnemu zużyciu w czasie eksploatacji skrzyni biegów, co objawia się trudnościami przy zmianie biegów i charakterystycznym zgrzytem.
Głównymi powódmi przyspieszonego zużycia są gwałtowne zmiany przełożeń oraz zbyt szybkie przełączanie biegów bez pełnego wciśnięcia sprzęgła. Gdy powierzchnia pierścieni staje się wyślizgana, nie są one w stanie efektywnie wyrównywać prędkości obrotowych kół zębatych.
Pierwszym sygnałem ostrzegawczym jest zazwyczaj opór przy wrzucaniu konkretnego biegu, szczególnie gdy skrzynia jest zimna.
Z czasem problem nasila się, aż do momentu, gdy zmiana przełożeń staje się praktycznie niemożliwa bez charakterystycznego chrupania. Dla nowoczesnych skrzyń, gdzie synchronizatory są też wspomagane, koszt naprawy może być spory. Można regularnie sprawdzać stan oleju przekładniowego i wymieniać go zgodnie z zaleceniami producenta, ponieważ zanieczyszczony olej przyspiesza zużycie pierścieni synchronizatora. Właściwa eksploatacja i technika zmiany biegów mogą mocno wydłużyć żywotność tych elementów.
Zobacz ukryte problemy wałka sprzęgłowego – diagnostyka manualnej przekładni
Najważniejszym elementem diagnostyki wałka sprzęgłowego jest ocena jego stanu wizualnego oraz pomiar współosiowości. Kontrola powinna obejmować dokładne sprawdzenie powierzchni roboczych, łożysk oraz zębów wielowypustu. Zużycie tych elementów może prowadzić do nieprawidłowej pracy całego układu napędowego.
- Inspekcja wizualna pod kątem pęknięć i wyszczerbień
- Pomiar bicia promieniowego i osiowego
- Kontrola luzu na wielowypuście
- Badanie stanu powierzchni uszczelniających
Uwagę należy zwrócić na stan łożysk podporowych, które odpowiadają za prawidłowe prowadzenie wałka. Ich zużycie może objawiać się charakterystycznym szumem w czasie pracy oraz wibracjami przenoszonymi na dźwignię zmiany biegów.
Wpływ temperatury roboczej na diagnostykę wałka sprzęgłowego
Musimy wiedzieć, że pomiary diagnostyczne powinny być wykonywane w określonej temperaturze roboczej, gdyż ma to spory wpływ na wyniki. Za wysokie temperatury mogą powodować rozszerzalność cieplną elementów, co może prowadzić do błędnych odczytów w czasie pomiarów szczegółowych.
Wymiana łożysk synchronizatora – ile kosztuje naprawienie „serca” skrzyni biegów?
Koszt wymiany łożysk synchronizatora może być sporym obciążeniem dla portfela kierowcy. Cena samych części waha się zazwyczaj od 200 do 800 złotych za pojedyncze łożysko, zależnie marki samochodu i jakości komponentów. Do tego należy doliczyć robociznę, która może wynieść od 500 do nawet 2000 złotych. Czas naprawy to najczęściej 4-8 godzin pracy mechanika, ponieważ wymaga to demontażu skrzyni biegów.
Pamiętaj, że często uszkodzenie jednego łożyska synchronizatora może prowadzić do konieczności wymiany całego zespołu synchronizatora, co zwiększa też koszty naprawy. Dla ciekawych marek samochodów, np. Volkswagen czy Ford, części są łatwiej dostępne i zazwyczaj tańsze. Profesjonalne warsztaty często udzielają gwarancji na wykonaną usługę, co jest ważnym czynnikiem przy wybieraniu miejsca naprawy. Dla ekskluzywnych marek samochodów koszty mogą być nawet trzykrotnie wyższe, a części trzeba sprowadzać na zamówienie. Tak, jeśli synchronizator pracował z uszkodzonym łożyskiem przez dłuższy czas, mogło dojść do uszkodzenia innych elementów skrzyni biegów.
